بسم الله الرحمن الرحیم


فصل اول

مقدمه

در دوره های جدید به خاطر دگرگونی هایی که در کشورهای جدید به وجود آمده است باعث گسترش شهرها و رشد بی رویه ی شهرها از یک سو و کاهش اهمیت سکونتگاه های روستایی از طرف دیگر شده است وهمچنین باعث از بین رفتن چشم انداز سکونتگاههای روستایی شده است. چشم انداز های روستایی نمایان گر شیوه ی ساخت و استقرار خانه ها و نیز شیوه ی قرار گرفتن راه ها و میادین است . به عبارت دیگر هر سکونتگاه روستایی شامل خانه ها و مزارع و باغ ها می باشد . رشد و پیشرفت روستا ها همواره در دوره های زمانی پیوسته با تنوع و تفاوت همراه بوده است و در سالهای اخیر با توجه به پیش امدن مسئله ی شهرگریزی که خصوصا در کشورهای توسعه یافته مانند انگلیس و فرانسه به وجود امده است روستاها با مسئله های جدید روبرو شده اند . امروزه از جمله مسائل دیگر که در رابطه با شهرها و روستا ها به وجود امده است مسائل مربوط به مسائل شهر و روستا می باشد در غالب بررسی هایی که بین این دو مجموعه انجام می گیرد شهرها به عنوان جزء تعیین کننده در نظر گرفته می شوند و مسئله ی دیگرکه در رابطه با روستا است مسئله ی برنامه ریزی روستایی و توسعه ی پایدار روستایی است که در مطالعات جغرافیایی امروز بسیار مورد توجه است. همچنین به وجود امدن مسئله ی شناخت گردشگری روستایی که اولین بار این مسئله در برنامه های عمرانی قبل از انقلاب در قالب سیاست های اساسی عمرانی به این موضوع (گردشگری روستایی ) پرداخته شد می باشد و تو سعه ی روستایی به عنوان یکی از راههای ایجاد کار مولد و جلوگیری از بیکاری در سکونتگاههای روستایی مطرح شد.

مبانی و بنیان های نظری درباره ی روستا در مطالعات جغرافیایی :

ده يا روستا كه كوچكترين واحد اداري در تقسيمات كشوري است از وحدت كامل جغرافيايي برخوردار است . امروزه در قلمرو جغرافيا‘ مطالعات روستايي نيز چون ديگر شاخه هاي آن با تكيه بر تئوري سيستم ها و با تاكيد بر نگرش سيستمي‘ بررسي و تحقيق مي شود. با توجه به اين شيوه از تحقيق است كه تمام اجزاء روستا اعم از عناصر طبيعي و انساني آن كه ازعوامل اصلی در شكل گيري فضاهای روستایی هستند.درتمام مطالعات مورد توجه قرار مي گيرند. عدم اطلاع از امكانات بالقوه روستا‘ بهره وري كامل از آن را ناممكن و تدوين برنامه هاي مربوط به توسعه روستا را با مشكل مواجه مي كند. چه بسا روستاهايي كه عليرغم داشتن امكانات بالقوه قوي به دليل عدم بكارگيري صحيح عناصر سازنده آن به ويرانه اي تبديل و زمين هاي آن باير و بدون استفاده باقي مانده است. اگر نقش روستا و جايگاه واقعي آن در اقتصاد ملي شناخته و اهميت آن در سلسله عوامل رشد و توسعه اقتصادي بازيابي شود؛ معلوم خواهد شد كه ويراني روستاها به جز عدم شناخت ظرفيت و پتانسيل آنها و بي تفاوت بودن به اين بخش مهم از محيط زندگي كه ناشي از ضعف و ناتواني آشكار در مطالعات محيطي است‘ چيز ديگري نيست و اگر اين روند ادامه يابد نتايج مخرب آن سنگين خواهد بود .

تعریف روستا :

کلمه روستا را بعضی از منابع از ریشه رستن و روییدن و در ظاهر در معنای رستنگاه در نظر گرفته اند . که نشانی است از تکیه بر اقتصاد کشاورزی روستا و اثری جغرافیایی است از فلات ایران زیرا در نواحی غیر نیمه خشک نمی توان هر رستنگاهی را آبادی و هر آبادی را رستنگاه دانست .
واژه روستا که صورت های معرب آن رستاک ، رسداق و رزداق و رستاق است همه جا به معنی زمین مزروع و مسکون خارج از شهر آمده است و جای معینی به نسبت روستا دارد که امروز هم بسیار با معنای علمی مورد استفاده قرار می گیرد.
به طور خلاصه روستا قبل از هر چیز واحدی است طبیعی ، جغرافیایی و انسانی و همچنین صورتی است که از استقرار انسان برسطح زمین که قادر است تمام مایحتاج سال خود را از درون خود تهیه کند . روستا و مناطق روستایی همان جایی است که بخش عظیمی از مردم جهان در آنجا زندگی می کنند.

روستایی به کسانی گفته می شود که در روستا زندگی می کنند و امرار معاش آنها از طریق زراعت ، باغ داری، جنگل داری و ... است و به قولی وابسته به زمین هستند .

تاثیر شهر بر نواحی روستایی:


توسعه فضاهای شهری و افزایش تعامل میان روستا و شهر در سال های اخیر ، تاثیراتی به این شرح در نواحی پیرامون شهرها ، بویژه نواحی روستایی بر جای نهاده است :


1- کاهش مالکیت های روستایی
2- کاهش اراضی زیر کشت
3- تجدید روند مهاجرت های روستایی
4- تبدیل شدن بسیاری از روستا ها به شهر
5- تغییر در کاربری زمین ها
6- افزایش قیمت زمین در نواحی روستایی
7- ترویج الگوهای مصرف شهری در روستاها
8- ایجاد تنوع در اقتصاد روستایی
9- ایجاد تنوع در فرصت های شغلی
10- انتقال آلودگی ها از شهرها به روستاها


دلایل انتخاب روستا :

اگر بخواهیم دلایل انتخاب روستا را مورد بررسی قرار دهیم می توان به ویژگیهای مهم یک روستا که در مطالعات مورد استفاده قرار می گیرد نگاه کرد .از جمله دلایل این انتخاب را می توان به عواملی مانند دسترسی به روستا نگاه کرد و دلیل دیگر این انتخاب این است که این روستا دهیاری دارد چون از طریق دهیاری می توان اطلاعات جامع را در مورد روستا به دست اورد همچنین چون طرح هادی در ان در حال اجراست می توان اطلاعات دیگر در رابطه با روستا را نیز از این طریق به دست اورد دلیل دیگر این که چون این روستا دارای مزایای بسیاری از جمله مراکز بهداشتی ،مدارس ابتدایی وراهنمایی ودبیرستان ،مرکز شورای حل اختلاف ،دندان پزشکی و ... است و به عنوان یک روستای کانونی خدمات به روستا های اطراف ارائه می کنداز دلایل انتخاب این روستا بوده است .

نحوه ی جمع اوری اطلاعات :

اکثر اطلاعاتی که در این تحقیق گرد امده از طریق مصاحبه با دهیار و شورای روستا و خود مردم به عبارتی از طریق روش میدانی بوده است. و اطلاعاتی که به صورت رقومی و یا داده هامی باشد از طریق مرکز امار و همچنین مراجعه به خانه ی بهداشت روستا وفرهنگ آبادی ها به دست امده است و برای تکمیل و کامل کردن اطلاعات از سایت های معتبر اینترنتی استفاده شده است.



فصل دوم



مقدمه:

هر روستا معمولا دارای ویژگیهای انسانی ،اجتماعی ،فرهنگی و اقتصادی می باشد این عوامل باعث رکود و پیشرفت یک روستا می شود که تأثیر عوامل طبیعی و انسانی روی روستا باعث به وجود امدن چشم اندازهای متفاوت در سطح روستا می شود . هر روستا با توجه به ویژگیهای اقتصادی و کشاورزی و دامپروری خود قابل شناسایی است عموما روستاها از نظر فعالیت ها بیشتر وابسته به کشاورزی می باشند و میزان ادارات و سازمان ها در روستا بسیار کم است (شکویی حسین ،مبانی جغرافیای شهری).

در این فصل سعی شده است موقعیت روستا از نظر نسبی ، ریاضی مشخص شود و همچنین عواملی که باعث شده است میزان فعالیت های انسانی و کشاورزی در این روستا رشد کند بررسی شود .شناخت میزان جمعیت در روستا و همچنین وضعیت اشتغال و مشاغل و تأسیسات زیربنایی و روبنایی از مهم ترین عواملی است که در یک سکونتگاه وجود دارد و باعث شناخت چهره ی سکونتگاه می شود .

موقعیت:

1ـموقعیت سیاسی:

این روستا از لحاظ موقعیت سیاسی در استان اذربایجان غربی شهرستان ارومیه بخش سیلوانا و محال مرگور قرار دارد همچنین درفاصله ی چند کیلومتری قسمت غربی این روستا کوه دالانپرقراردارد که نقطه مرزی بین کشورهای ایران عراق وترکیه است

2ـ موقعیت ریاضی یا مطلق:

ازلحاظ موقعیت ریاضی روستای دیزج بر روی مدار44درجه55دقیقه39ثانیه طول شرقی و37درجه12دقیقه45ثانیه عرض شمالی قرار دارد(فرهنگ آبادی ها و گوگل ارس).

3-موقعیت نسبی روستا:

روستای دیزج از نظر موقعیت نسبی بین شهرستان های ارومیه و اشنویه قرار گرفته است (نقشه سیاسی کشور).

روستای دیزج در فاصله ی 45 کیلومتری شهرستان ارومیه قرار دارد و ارتفاع این روستا از سطح ابهای ازاد به طور متوسط حدود1570 متر است همچنین این روستا در فاصله ی 21.5 کیلومتری جنوب شرقی مرکز بخش سیلوانا قرار گرفته است فاصله ی این روستا از روستای زیوه که مرکز دهستان مرگور است به طور متوسط حدود 2.5 کیلومتر است.

روستای دیزج به عنوان یک روستای کانونی است که اطراف ان را روستاهای کسیان ،چریک اباد ،خوراسب،باوان،فلکان،ژاراباد، گردوان، زیوه و لورزینی قرار گرفته است که این روستاها به صورت حصاری دایره شکل در اطراف این روستا قرار دارند.





ویژگیهای طبیعی روستا

1ـ توپوگرافی :

به طور کلی تمام نقاط این روستا را نواحی هموار تشکیل می دهد و خاک های آبرفتی مناسب برای کشاورزی دراکثر قسمت های این روستا دیده می شود و علت تجمع روستا در این قسمت به خاطر خاک های حاصل خیز است که البته با گسترش محدوده ی روستا میزان افزایش روستا به طرف جنوب و شرق روستا بیشتر است که عامل اصلی این تجمع به خاطر آبرفت هایی است که رود در گذشته با خود حمل کرده است .

2ـآب و هوا:

عموما آب و هوای این روستا تحت تأثیر عواملی چون پستی و بلندی و ارتفاع از سطح دریا و نزدیکی و دوری از دریاها قرار دارد و موقعیت روستا به خاطر وجود کوههایی مثل دالامپر و بز سینا تاحدودی کوهستانی معتدل، نیمه مرطوب تا خیلی سرد است.

3ـ دما:

سرد ترین ماه این روستا در دی ماه با حداقل منفی 15 درجه سانتی گراد وگرمترین ماه تیر ماه با حداکثر دمای مثبت 38 درجه سانتی گراد می باشد (سازمان آب وهوا شناسی ارومیه) .

4ـ بارندگی :

بارندگی در این روستا نیز تحت تاثیر شرایط طبیعی و موقعیت جغرافیایی روستا قرار دارد . ارتفاعات و جریان هوا و دما عواملی هستند که می توانند بارندگی در این روستا و حتی منطقه را تحت تأثیر قرار دهند. بارش برف در قسمت های غربی و جنوبی روستا به دلیل وجود کوههای دالامپر و بز سینا بیشتر است و در فصل بهار این روستا بیشترین میزان بارندگی را به خود اختصاص داده است . تابستانها معمولا فصل خشک روستا محسوب می شود که معمولا بارندگی از نواحی پست و هموار به طرف ارتفاعات افزایش می یابد. حداکثر بارش روزانه در منطقه مرگور با 90 میلی متر در دی ماه ثبت شده است حداکثر رطوبت سالیانه حدود 75 درصد متعلق به ماههای دی و بهمن به دلیل وجود شرایط مه الود دراین زمان وحداقل آن دراواخر شهریور ماه می باشد (سازمان آب و هوا شناسی ارومیه).



5ـ منابع آب :

آب یکی از اساسی ترین و مهم ترین عوامل برای تشکیل اجتماعات انسانی است که این روستا نیز از آن جدا نبوده است و عموما بهره برداری از آب این روستا به شیوه های مختلف است . برای کشاورزی و دامداری معمولا از آبهای سطحی استفاده می کنند . این آبهای سطحی برای این روستا از ارتفاعات سرچشمه گرفته و با عبور از روستاهای سوردوکل و چریک آباد به این روستا رسیده و مورد استفاده قرار می گیرند.

الف)آب های زیرزمینی:این روستا بیشتر از اب های سطحی استفاده می کند که البته در فصل تابستان که میزان بارندگی کم است مقدار آب های سطحی کم شده و مردم برای کشاورزی اقدام به حفر چاه می کنند و این چاهها به صورت عمیق و نیمه عمیق هستند و بهره برداری از این چاهها با وسایل موتوری بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد البته محدودیت هایی نیز سازمان اب مبنی بر حفر چاه ایجاد کرده است چون با حفر چاههای مختلف میزان ابهای زیرزمینی کم شده است(مدیریت جهاد کشاورزی )

ب)آبهای سطحی :

که خود به دو قسمت تقسیم می شود

رود:رودخانه نقش چشم گیری را در تهیه ی اب مورد نیاز زراعت و دام پروری این روستا انجام داده است و به عبارتی رود بزرگ چریک آباد علاوه براین روستا روستاهای خوراسب ،گردوان و باوان نیز از این رودخانه به عنوان منبع اصلی اب کشاورزی و دامپروری استفاده می کنند که این رود با عنوان رود چریک آباد قابل شناسایی است.

چشمه های روستا:در این روستا مقدار چشمه ها کم بوده که اکثریت این چشمه ها را جمع آوری کرده و با مخلوط کردن با اب چاه های عمیق برای استفاده شرب به کار می برند .

6ـ خاک:

با توجه به وضع توپوگرافی و وجود ارتفاعات در قسمت های غربی این روستا و نواحی پست این روستا میزان هموس خاک متفاوت است که در قسمت های شرقی این روستا میزان خاک های حاصلخیز بیشتر است که رشد روستا به این طرف بیشتر است . در این روستا مقدار حاصل خیزی خاکها تحت تأثیر عامل فرسایش قرار گرفته است که رود این روستا خاک های حاصلخیز را باخود حمل کرده و به قسمت هایی شمالی این روستا یعنی درزیوه برده است که در اطراف این رود به جز ریگ ها از خاک های حاصلخیز چیزی باقی نمانده است.

7ـ باد:

جهت وزش بادهای غالب در این روستا و عموما در منطقه ی مرگور از غرب و جنوب به سمت شمال شرقی وشرق می باشد که عموما بیشترین روزهای وزش باد در این روستا ومنطقه مرگور به اواخر فصل پاییز و فصل زمستان و اوایل فصل بهار مربوط می شود

8ـروزهای یخبندان :

این روستا در فصول آذر ،دی ،بهمن و اسفند متوسط دمای ان به زیر صفر درجه می رسد می توان گفت فصل زمستان در این روستا عموما یخبندان است. (سازمان آب و هوا شناسی )

9-ژئومرفولوژی

از نظر ژئومرفولوژی چون این روستا در اطراف رودخانه ی چریک آباد قرار دارد و یک روستای جلگه ای محسوب می شود بنابراین ناهمواری های ناچیزی در این روستا به چشم می خورد واغتب قسمتهای روستا به صورت مسطح است وشاید اختلاف ارتفاع بین بلندترین پست تریننقطه روستا به 10 متر هم نرسد.

10ـزمین شناسی:

بررسی و مطالعه ی وضعیت زمین شناسی هر منطقه در طرح های عمرانی و احداث واحدهای مسکونی و مکانگزینی و تأسیسات زیربنایی اهمیت بسیار دارد و معمولا این روستا از نظر ویژگیهای زمین شناسی شامل انباشته های کوههای اطراف است که شامل خاکهای عموما نرم می باشد. و چون این روستا درمکانی نزدیک به دامنه ی کوه استقرار یافته است با مشکل ریزش و رانش زمین در قسمت جنوبی روستا وبیشتر در زمینهای کشاورزی همراه است(مصاحبه با مسئولین اجرایی طرح هادی روستا).



11ـ سیل :

با توجه به مقدار و شدت بارندگی و نوع خاک و نوع پوشش گیاهی و عبور رودخانه ی بزرگ چریک اباد از این روستا و با توجه به مقدار شیب کم این روستا و هموار در اوایل فصل بهار شاهد سیل می باشد و بر طبق مطالعات انجام شده سیل های ایجاد شده موجب طغیان رود شده و باعث سیل گرفتگی اراضی کشاورزی اطراف رودخانه می شود که زیان های اقتصادی را برای ساکنان روستا ایجاد می کند . این سیلاب ها معمولا در فصلهای پاییز و زمستان که میزان بارش زیاد می باشد نیز به وقوع می پیوندد (مدیریت جهاد کشاورزی).

12ـپوشش گیاهی :

پوشش گیاهی در این روستا بیشتر شامل گیاهانی است که به صورت مکانیزه برای استفادهای مختلف کاشته شده است مانند انواع محصولات زراعی مثل گندم،جو،حبوبات،سیفیجات وعلوفه.ومحصولات عمده باغی مانند سیب درختی،زردآلو،آلبالو،هلو،گیلاس و.... وهمچنین درختان دیگری مثل سپیدار هم در این روستا به فراوانی یافت می شوند.



خلاصه:

در رابطه با این روستا برنامه ریزی هایی توسط سازمان های مراتع و آبخیزداری و گردشگری و جهاد کشاورزی انجام گرفته است که باعث شناخت قابلیت ها و محدودیت های محیطی روستا شده است . در این روستا محدودیت ها و محرومیت های زیادی وجود دارد که با کمک مسئولین تاحدودی جبران شده است.در این روستا از یک طرف به خاطر وجود کوهها و ارتفاعات بز سینا و کوه دالامپر و از طرف دیگر وجود نواحی پست در اطراف ان مثل زیوه ،فلکان،گردوان تا حدی باعث تنوع محیطی آن شده است.معمولا میزان ابهای سطحی در این روستا که از ارتفاعات سرچشمه گرفته است بیشتر از آبهای زیرزمینی می باشد. با توجه به ویژگیهای زمین شناسی وکیفیت خاکها در سطح روستا میزان آبهای شیرین و قابل شرب بسیار کم وجود دارد که البته میزان این اب شرب برای روستا کافی نبوده و در نتیجه سازمان منابع اب اقدام به حفر چاههای عمیق برای شرب روستا کرده است .معمولا از ابهای سطحی بیشتر برای مصارف دامداری و زراعت استفاده می شود که اگر برنامه ریزیهایی مانند اب بند در مورد رود چریک آباد اجرا شود تا حدودی مشکلات چندین روستا که به وسیله ی این رود ابیاری می شوند حل خواهد شد.





ویژگی های انسانی و اجتماعی

وجه تسمیه روستا

دیزج معرب دیز یا دیزه ‌است که در منابع معتبر دو معنی متفاوت برای آن ذکر شده‌است. نخست به معنی رنگ خاکستری و اسب خاکستری رنگ و در معنای دیگر بمعنی دیزک یا همان دژک به معنی دژ و قلعه است.

روستاهای زیادی به نام دیزَج در ایران وجود دارند. واژه دیزج عربی‌شده دژک فارسی به معنای دژ کوچک است. به قولی دیگر معنی آن ده میان دو کوه است

جمعیت و توزیع فضایی ان :

در الگوی توزیع جمعیت علاوه بر ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی ، عوامل طبیعی نیز به عنوان بستر جغرافیایی نقش چشم گیری ایفا می کند شناخت عوامل تأثیرگذار بر جمعیت و توزیع ان در منطقه مورد مطالعه می تواند کمکی باشد تا برنامه ریزی در رابطه با روستای دیزج انجام گیرد . عوامل طبیعی مهمترین عامل در پراکنش جمعیت در روستای دیزج است در ارتفاعات بز سینا و کوه دالامپر با تعداد کمی جمعیت و خانه های مسکونی روبرو هستیم در حالی که در امتداد رودها که معمولا تعداد اجتماعات انسانی زیاد است از روستای دیزج نیز بیشترین جمعیت ان در امتداد رود قرار گرفته است و همچنین در قسمت های شمالی روستا که معمولا عوارض طبیعی مثل ارتفاعات و دره ها وجود ندارد به عبارتی مناطق پست و هموار است جمعیت زیادی در این قسمت متمرکز است.

تعداد ،توزیع و تراکم جمعیت:

بر اساس سرشماری سال 1390 جمعیت این روستا برابر با 3891 نفر است (مرکز بهداشت روستا)

این روستا از نظر تراکم جمعیت جزء روستاهای متمرکز و با تراکم جمعیتی بسیار بالا می باشد،به طوری که خانه ها بصورت چسپیده و یا بسیار نزدیک به هم هستند،وطرح هادی که در روستا در حال اجراست مسئولین را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است.

رشد جمعیت روستا :

اگر بخواهیم جمعیت روستا را از نظر نرخ رشد مورد مطالعه قرار دهیم،با توجه به جدول پایین خواهیم دید که این روستا با افزایش شدید جمعیت روبروست بطوری که نرخ رشد از سال 1365تاسال1390از1.53به حدود2.46رسیده است،که این افزایش شدید جمعیت غالباً به دو دلیل صورت گرفته است،اول رشد طبیعی روستا ودوم به دلیل مهاجرت از روستاهای اطراف به این روستا بوده است.

این مهاجرت ها به دلیل آن است که چون این روستا در مرکز دهستان مرگور قرار گرفته و امکانات و خدمات نیز در این روستا بیشتراز سایر روستا است بنابراین کانون جمعیت پذیر منطقه محسوب می شود و اهالی روستاهای اطراف را به سوی خود جذب می کند.



جدول شماره(1):اطلاعات جمعيتي روستاي ديزج
1390
1385
1375
1365
روستای دیزج

3891
3445
2899
2489
تعداد جمعیت

773
634
422
364
تعداد خانوار

5.03
5.43
6.86
6.83
بعد خانوار

2.46
1.74
1.53
ــــــ
نرخ رشد


منبع: مركز بهداشت روستاي ديزج

پیش بینی جمعیت:

=3891

براساس داده های جمعیتی طی سالهای 1385الی1390 نرخ رشد برابر با2.46 است.

براساس فرمول با توجه به این نرخ رشد پیش بینی میشود که جمعیت این روستا تا سال 1400 به حدود 5000 نفر برسد



تعدادوبعد خانوار درروستا:

با توجه به جدول بالا این روستا از نظر تعداد خانوار از سال1365تا1390 با افزایش

زیادی مواجه بوده به طوری که تعداد خانوار طی این مدت به بیش از دو برابر رسیده است.

از نظر بعد خانوار نیز این روستا درحال کاهش است و به میانگین کشوری نزدیک شده است.





ترکیب جمعیت:

الف) نسبت جنسی :

طبق امار سال1390جمعیت روستا برابر با 3891 نفر است.از این تعداد جمعیت حدود 1962 نفرمرد و حدود1929 نفر زن بوده است، بنابراین اگر بخواهیم نسبت جنسی را برای این روستا محاسبه کنیم تقریبأ برابر است با102 با توجه به نسبت جنسی در کشور(104)پایینتر است

ب)گروه سنی:



هرم سني روستاي ديزج مرگور در سال 1390

توجه به هرم سنی که در بالا امده معلوم میشود که بیشتر جمعیت روستا در گروهای سنی بین 15الی 35 سال قرار گرفته اند که نشان از جوانی شدید جمعیت در این روستا دارد. همچنین تعداد جمعیت در گروهای سنی بالای 50 سال بسیار ناچیز است که این نیز نشان از امید به زندگی بسیار پایین در این روستا دارد.

در گروهای سنی زیر10 سال نیزبا کاهش جمعیتی روبروست که این نیز به دلیل تأکید بر سیاست های تنظیم خانواده از سال1380 در این روستا دارد.



سواد و آموزش

می دانیم که درگذشته محدودیت های زیادی برای تحصیل افراد وجود داشته است اما امروزه بسیاری از این محدودیت ها از بین رفته است و روستای دیزج نیز تحت تأثیر این جریانات قرار گرفته است به طوری که در گروههای سنی کهنسالان کمتر افراد باسواد دیده می شود و در گروههای سنی جمعیت فعال میزان سواد در بین مردان بیشتر از زنان است براساس اطلاعات به دست آمده از مرکز بهداشت این روستا در سال 1390 حدود 771 نفر بی سواد هستند، یعنی حدود 23 درصد که این تعداد بیشتر در گروهای سنی بالای 40 سال هستند.

دلیل عمده ی این کم بودن با سواد در بین روستاییان نسبت به شهرها را می توان ناشی از کمبود مدارس و محدودیت های خانوادگی که پدر اجازه نمی داد دختر به درس خواندن مشغول شود سرچشمه می گیرد امروزه بسیاری از این مشکلات برطرف شده است .این روستا نسبت به روستاهای اطراف خود از نظر سواد در درجه ی بالاتری قرار می گیرد زیرا اولین مدارس راهنمایی و دبیرستان در این روستا دایر شده است و روستاهای دیگر برای تحصیل دانش آموزان به این روستا می آیند.این روستا دارای یک مدرسه ی ابتدایی یک مدرسه ی راهنمایی و یک دبیرستان دخترانه و پسرانه می باشد.

نرخ زادوولد ومرگ ومیر:

نرخ زادوولد با توجه به فرمول برای این روستا برابر میشود با: (66÷3861)×1000=17.09

که این نشان از نرخ بالای زادولد در این روستا دارد.

نرخ مرگ ومیر نیز با توجه به فرمول برابر میشود با:

(4÷3861)×1000=1.03

که این نشان از نرخ کم مرگ ومیر در این روستا دارد.







اشتغال:

جمعیت فعال و شاغل مهمترین بخش اقتصادی جوامع محسوب می شود با توجه به داده های بهداشت این روستا میزان اشتغال در بین زنان و مردان متفاوت می باشد.معمولا میزان اشتغال مردان بسیار بیشتر از زنان بوده که اگر بخواهیم بر اساس درصد نشان دهیم حدود 70درصد شاغلین روستا را مردان و 30درصد باقی مانده را زنان تشکیل می دهند .شاغلین مرد در روستا به فعالیت هایی می پردازند که عموما در خارج از روستا قرار گرفته است و شاغلین زن به فعالیت هایی مانند کشت حبوبات و فعالیت هایی که در رابطه با کشاورزی است می پردازند. همچنین اگر اگر با توجه به گروهای سنی بخواهیم بار تکفل را حساب کنیم برابر میشود با0.457 یعنی به ازای هر یک نفر جمعیت فعال0.457 نفر وابسته ی اقتصادی وجود دارد.

خدمات بهداشتی:

از خدمات اجتماعی مستقر در روستا وجود خانه های بهداشت است که این روستا دارای دو خانه بهداشت شماره ی یک و دو می باشد .که خانه های بهداشت روستاهای اطراف زیرشاخه های خانه ی بهداشت شماره ی یک قرار می گیرند و این روستا به عنوان یکی از روستاهایی است که از نظر خدمات بهداشتی در رده های بالاتری قرار دارند که این خانه بهداشت شماره ی یک برای روستاهایی که فاقد خانه بهداشت می باشند خدمات خود را به صورت سیار در روستاهای اطرف انجام می دهند.این خانه بهداشت دارای سه پزشک متخصص و چهارده بهورز می باشد که تقریبا خانه بهداشت شماره ی یک دیزج تسلط بر روی روستاهای باوان،گردوان،ژارآباد،کسیان،چریک آباد را دارد.

آب لوله کشی :

درحال حاضر این روستا دارای اب لوله کشی می باشد که تاحدودی تمام روستاهای اطراف نیز ازاین امتیاز برخوردار هستند که در گذشته اب شرب این روستا از طریق لوله کشی از روستای خوراسب تأمین می شد که در سال 85 سازمان اب با حفر چاه و جمع اوری چشمه های خود روستا اب شرب این روستا را تامین کرده است(مصاحبه با دهیار )

از دیگر امکانات موجود در روستا عبارتند از:1-یک شعبه ی بانک کشاورزی 2-پست بانک 3-مخابرات و وجود تلفن های ثابت و سیار 4-برق و غیره



مؤلفه های فرهنگی روستا

مذهب

در این روستا مردم همگی اهل تسنن و شافعی هستند و در این روستا حدود چهار مسجد وجود دارد .

زبان

زبانی که مردم این روستا به ان تکلم می کنند زبان کردی شکاکی است که با زبان های

کردهای کردستان و کرمانشاه متفاوت می باشد.

قومیت

این روستا و به طور کلی منطقه ی مرگور تقریبأ به طور کامل کرد بوده وسایر اقوام در این منطقه وجود ندارند.

گردشگری روستا

در این روستا به دلیل وجود جاذبه های طبیعی گردشگری متفاوتی که وجود دارد در فصول بهار و تابستان گردشگران متفاوتی را به خود جذب می کند که از جمله ی ان می توان وجود ابشار های متفاوت و کوههای دالامپر و بز سینا اشاره کرد. همچنین به دلیل اینکه این روستا مرکز تجاری دهستان مرگور محسوب میشود، و روزهای یکشنبه محل عرضه ی انواع پوشاک ،میوه ،سبزیجات و غیره در داخل روستا وهم چنین در حاشیه ی غربی روستا نیز انواع دام مانند گاو وگوسفند وبز وهمچنین قاطر واسب خرید وفروش میشود.

مهاجرت در روستا

این روستا به دلیل انکه در قسمت مرکزی دهستان مرگور قرار گرفته و همچنین کانون تجاری منطقه نیز است،از یک سو جمعیت را از روستاهای اطراف به سوی خود جذب میکند،واز سوی دیگر جمعیت خود را به دلیل کمبود کار و درامد به سوی شهر روانه میکند.

لباس:

از انجا که لباس مردم کرد تقریبا به هم شبیه است در اینجا به صورت کلی به ذکر مشخصه های بارز لباس های زنانه و مردانه ی این ملت می پردازیم . این لباس نسبت به سایر لباسهای ایرانیان متفاوت است . بر اساس شرایط منطقه ای کوهستانی که بسیار سرد است طی زمان شکل گرفته است. سربند مردان پوشاک زنان در هر طایفه ای نسبت به طایفه ی دیگر فرق می کند مثلا طوایف بارزانی مردانشان دارای سربندی به رنگ و زمینه ی سفید با خطوط خشتی و قرمز است و یا کردهای مرکی و شکاک دارای سربندهای خاکسری هستند در کل لباس مردم کرد عبارت است از :

لباس مردانه شامل:

شال (جمدانی )عبارت است از یک فرجی بافتنی پشمی لطیف و ظریف که در منطقه ی مرگور بافته می شود و همراه با شالی که به دور ان بسته می شود

شال کمر (شویتک)پارچه ی تقریبا طویل و ظریف که ان را به دور کمر خود می پیچند

پیراهن پشمی (کراس )که در حال حاضر پارچه ای است

نیم تنه ی کوتاه (چوخک)

شلوار پشمی گشاد که در محل بافته و دوخته است و به وسیله ی رشته هایی در جلو بسته می شود . در حال حاضر برای دوخت این لباس ها به جای پشم استفاده می شود

کفشی که به ان گیوه گفته می شود ولی در حال حاضر از رواج افتاده است و تنها در جشنها استفاده می شود.

لباس زنانه شامل:

پیراهن بلندی که تا نوک پا را می پوشاند و عمدتا گلدار و رنگی است

دستمال سر یا به عبارتی کوفی که به رنگ قرمز سبز و زرد است که بر سر می کرده اند و دور تا دور ان را با تارهای رنگارنگ می اراستند این لباس را هم اکنون پیر زنها در برخی از روستاهای قدیمی به کار می برند

کلیجه

سخنه یا همان جلیقه

فیستان :زنان یک پارچه ای که شبیه چادر است را روی لباس های خود می پوشند که در بین بیشتر کردهای کرمانج مرگور رایج است

ویژگیهای اقتصادی

کشاورزی :

بخش کشاورزی در برگیرنده ی تمام فعالیتهای مربوط به تولید غلات و میوه ها و نهال ها و گل ها و سبزیها و دام و طیور می باشد . کشاورزی و فعالیت های مربوطه مبتنی بر بهره برداری مستقیم از منابع طبیعی هستند بدین ترتیب مکان گزینی فعالیت ها از عناصر و عوامل مؤثر بر فعالیت کشاورزی می باشد و منابع طبیعی دربرگیرنده ی اب ،خاک و اقلیم می باشد.

1ـ زراعت:

از انجا که زراعت روستای دیزج تحت تأثیر مستقیم منابع ابی قرار دارد زمین های زراعی به دو قسمت دیم و ابی تقسیم می شود که کشت دیم را می توان بیشتر در قسمت های ارتفاعات روستا دید که بارش مهم ترین منبع ابی برای این زمین ها محسوب می شود و کشت دیم همواره در قسمتهایی که قابل ابیاری می باشد وجود دارد و از منابع ابهای سطحی و زیر زمینی تغذیه می کنند و معمولا بیشترین اراضی این روستا از نوع اراضی ابی می باشد .

2ـ الگوی کشت در روستا:

شکل گیری الگوی کشت تابعی از عوامل و شرایط گوناگون است این عوامل با گذشت زمان شکل گرفته و با شرایط منطقه سازگار می شود مانند تجربه و مهارت الگوی مصرف ،فرهنگ ،شرایط اقلیمی و اب و هوایی.ارزش اقتصادی زمین در روستای دیزج به دلیل تنوع الگوی کشت و نزدیکی به بازار مصرف متفاوت است و مهم ترین تولیدات در روستای دیزج عبارتند از:

الف)گندم:با توجه به اهمیت روز افزون این محصول نظر به این که این محصول اصلی ترین ماده غذایی کشور است این محصول در روستا به دو صورت دیم و ابی کشت می شود که بیشتر کشت گندم در روستا بصورت کشت ابی است،معمولا کشت گندم در تمام منطقه ی مرگور کشت می شود که با توجه به میزان ابهای سطحی این کشت در روستا ها متفاوت است.

ب)جو:این محصول نیز مانند گندم به دو روش ابی و دیم کشت می شود که البته میزان کشت گندم در روستا و حتی در منطقه بیشتر از میزان کشت جو می باشد از این محصول به عنوان یک ماده غذایی برای حیوانات نیز استفاده می شود .

ج)نخود :این محصول بیشتر در زمین های دیم کاشته می شود. با توجه به کمبود زمین های دیمی در این روستا و حتی در منطقه این محصول کم تر کشت می شود .

د)لوبیا:این محصول بیشتر در زمین های ابی کاشته می شود این محصول نیز یکی از محصولات مهم کاشته شده در این روستا است .

ه)سایر محصولات کشاورزی:وجود اب و هوای مناسب و خاک حاصلخیز در این روستا شرایط مناسب جهت کشت محصولات زراعی وجود دارد محصولاتی مانند انواع لوبیا ،نخود ،عدس ،گوجه فرنگی ،سیب زمینی و خیار به میزان قابل توجهی در این روستا کشت می شود و بسیاری از محصولات مانند لوبیا و سیب زمینی به دلیل اشتغال زایی و نیاز به نیروهای کار فراوان بیشتر مورد توجه قرار می گیرند .



باغداری:

باغداری نیز یکی دیگر از انواع فعالیت های رایج در روستای دیزج است . باتوجه به شرایط توپوگرافی منطقه و با توجه به کوهستانی بودن در قسمت هایی از این روستا این فعالیت رایج است و بیشترین سطح کشت مربوط به باغات سیب می باشد و بعد از ان هلو و معمولا میزان کاشت درختان غیر مثمر نیز در این روستا وجود دارد مانند درختان صنعتی مثل سپیدار و بید و... و از میان محصولات درختی سیب بیشترین میزان تولید را دارا می باشد چون این محصول کیفیت بالایی داشته به مناطق مختلف نیز صادر می شود البته در رابطه با نگهداری ان مشکلاتی نیز وجود دارد که می توان ان را به دو دسته عمده تقسیم کرد :

الف)میزان کم اب

ب)نبود سرد خانه :در هنگام چیدن محصولات مردم مجبور می باشند سیب های خود را با قیمتهای بسیار کم به فروش برسانند چون این روستا و حتی روستاهای اطراف فاقد سردخانه می باشند و مردم مجبور می شوند با صرف هزینه های بالاتر برای نگهداری سیب های خود به شهر مراجعه کنند.

دامداری:

غالب کشاورزان علاوه بر کشاورزی به دامداری نیز مشغول هستند چرا که از پس مانده ی محصولات زراعی به عنوان علوفه ی دامی نیز استفاده می کنند و بسیاری از کشاورزان زمین های خود را به کشت علوفه به منظور استفاده ی دام اختصاص می دهند و دامداری در این روستا بیشتر با توجه به مراتع ازاد و استفاده از پس مانده ی محصولات زراعی و مزارع دامداری در بین مردم رایج است . گاو ،گوسفند و بز دامهای رایج در این روستا می باشند . با توجه به وجود اراضی دشت و در ارتفاعات دامداری بیشتر به صورت سنتی و نیز کوچ نشینی و نیمه کوچ نشینی انجام می شود . در زمان برداشت محصول دامها از باقی مانده ی محصولات زراعی در دشت ها استفاده می کنند و در هنگام بهار و تابستان معمولا ییلاق این مردم در ارتفاعات بز سینا و کوه دالامپر در مرزهای ایران و ترکیه می باشد . در هنگام پاییز در دشت ها و از باقی مانده ی محصولات کشاورزی استفاده می شود.جمعیت دامی وتعداد دام در سطح منطقه مرگور متفاوت است و با توجه به شرایط محیطی پرورش دام از نوع گوسفند رایج تر از انواع دام ها می باشد .در بین روستاهای اطراف دیزج این روستا به دلیل قرار گرفتن در ارتفاعات از یک طرف و دشت های بزرگ از طرف دیگر بیشترین میزان گوسفند را دارا می باشد.پرورش گاو ،بز و گوسفند به دلیل عوامل مختلف مانند صرفه ی اقتصادی و نحوه ی دسترسی به علوفه و همجواری با ارتفاعات و نزدیکی به بازار مصرف و موقعیت روستا بستگی زیادی دارد.

وضع موجود کشاورزی در روستا :

استفاده از ادوات و ماشین الات کشاورزی در مراحل مختلف تولید زراعی به عنوان ویژگیهای کشاورزی مطرح می شود که در این روستا به مانند سایر روستاها ار تراکتور به عنوان مهم ترین وسیله جهت عملیات کشاورزی مانند شخم ،حمل و نقل و مسطح کردن اراضی استفاده می شود و از وسایل دنباله بند به عنوان وسایل مکمل مانند خرمن کوب و سمپاش نیز استفاده می شود . استفاده و به کارگیری ادوات و وسایل کشاورزی تنها مربوط به مرحله ی کشت نمی باشد بلکه در مراحل برداشت نیز از این وسایل استفاده می شود مانند دروگر و خرمن کوب اما مراحل داشت مانند ابیاری بیشتر به صورت سنتی و با کار دست انجام می شود .

روش های ابیاری :

همان طور که اشاره شد در این روستا شیوه های ابیاری بیشتر به صورت دستی انجام می گیرد و معمولا شیوه های جدید ابیاری در این روستا با عدم موفقیت انجام گرفته است . بنا به نظر سازمان های مربوط عدم شیوه های جدید ابیاری را می توان در عوامل زیر بررسی کرد :

1ـ مطالعات اولیه در مورد شیوه های جدید ابیاری ضعیف بوده است

2ـ عدم اشنایی کشاورزان با کارایی روش های جدید ابیاری

3ـ ضعف مدیریت و سرمایه گذاری کشاورزان (مدیریت جهاد کشاورزی ).



مشکلات و تنگناهای روستا از لحاظ کشاورزی:

1ـ محدودیت های اقلیمی:

این روستا به علت سرمایه زود رس غیر قابل کشاورزی می شود

2ـ منابع اب:

همان طور که اشاره شد این روستا در فصل بهار اب کافی داشته اما در فصل تابستان میزان اب به مقدار قابل ملاحظه ای کم می شود

3ـ عوارض طبیعی :

به خاطر وضع توپوگرافیک منطقه و شیب درقسمت های کوهستانی روستامحدودیت هایی در امر کشاورزی ایجاد کرده است .

4ـ باغداری :

به علت سرمایی که در فصل پاییز و بهار رخ می دهد مشکل سرماخوردگی میوه ها پیش می اید که در سالهای قبل به علت سرمایی که در اوایل بهار ایجاد شد بسیاری از درختان محصولات خود را به علت سرما از دست داده و خسارت زیادی متوجه کشاورزان شده بود (مصاحبه با دهیار ).

5ـ دامپروری:

ناقص بودن امکانات دامپزشکی و محدودیت منابع خوراک دام و عدم برخورداری از راههای ارتباطی مناسب جهت ارسال تولیدات دامی به بازار مصرف و عدم سرمایه گذاری مشکلاتی را برای دامپروری ایجاد کرده است .

6ـ منابع خاک :

خاک بستر فعالیت های کشاورزی است با توجه با اهمیت ان در بسیاری از قسمت ها تخریب منابع خاک را می توان مشاهده کرد . همان طور که در بالا اشاره شد یکی از دلایل این تخریب سیلابهایی است که در رود چریک اباد در مواقع فصل بهار به وجود می اید .

در نواحی کوهستانی روستا به علت تبدیل مراتع و اراضی شیب دار به زمین های کشاورزی فرسایش خاک و تخریب منابع امری اجتناب ناپذیر است و با توجه به محدودیت های اراضی مستعد و اب مورد نیاز کشاورزی و علمی نبودن شیوه های کشاورزی میزان راندمان کشاورزی در سطح روستا پایین است و به عبارتی عدم بهره برداری مناسب ازمنابع اب و خاک توسعه ی پایدار روستا را با مشکل روبرو کرده است.



پیشنهادها:

کشاورزی :

زیر مجموعه های زراعت و باغداری و دامداری دارای محدودیت ها و پتانسیل هایی می باشد که باید در جهت رفع این مشکلات گام های جدی برداشت چون حل مشکلات خود قدمی به سوی توسعه در جهت کشاورزی روستا است.

زراعت و باغداری:

الف)کنترل و جلوگیری از تخریب اراضی و تغییر کاربری انها

ب)جلوگیری از خرد شدن اراضی در گوشه و کنار روستا

ج)تغییر و اصلاح شیوه های کشت

دامداری:

الف)تعیین ظرفیت مراتع و کاهش دامهای اضافی

ب)اموزش دامپروران با اصول دامپروری صحیح و پیشرفته

ج)در اوایل بهار جلوی ورود زود دام به مراتع گرفته شود

توسعه ی فعالیت های زنبورداری .

گسترش فعالیت های مربوط به ابزیان که در وحله ی اول نیاز به ساختن سد دارد .

پرورش زنبور عسل :

وجود اب وهوای مناسب و طبیعت سرشار شیره گیاهان در حاشیه روستا باعث شده است که مردم این روستا علاقه مند به پرورش زنبور عسل شوند.این فعالیت در گذشته بسیار ناچیز بود ولی امروزه روند روبه رشدی را به خود گرفته و انتظار می رود مردم در اینده نیز بیشتر به این فعالیت بپردازند.

پرورش ماهی:

در این روستا یک مرکز بزرگ پرورش ماهی وجود دارد که در ان ماهی قزل الا پرورش داده می شود و بخشی از مایحتاج منطقه و شهر ارومیه رابر طرف می کند.





خلاصه :

کشاورزی به عنوان مهم ترین فعالیت اقتصادی روستا محسوب می شود و به عنوان اصلی ترین رکن فعالیت های اقتصادی ساکنین روستا به شمار می اید. کشاورزی به بخش های مختلف زراعت ،باغداری و دامداری تقسیم می شود .زراعت در روستا به دو روش ابی و دیم صورت می گیرد و گندم ،جو،نخود و لوبیا از مهم ترین تولیدات زراعی روستا محسوب می شود. ارتفاعات روستا باعث رونق فعالیت های باغداری و دامداری در این قسمت روستا شده است .دامپروری در روستا به پرورش گاو،گوسفند و بز محدود می شود در این روستا به پرورش زنبور عسل به میزان قابل توجهی وجود دارد . دامداری نیز با توجه به دلایل و عوامل مختلف به روش سنتی انجام می گیرد و از دیگر فعالیت های مربوط به دامپروری پرورش زنبور عسل و مرغداری است که این فعالیت ها به دلیل موقعیت روستا چندان توسعه نداشته است که با سرمایه گذاری در این فعالیت ها می توان وضعیت مناسبی را در جهت رشد ان ایجاد کرد.



فهرست منابع:

1-خانه بهداشت روستا

2-دهیاری روستای دیزج

3-دادهای سازمان آب و هواشناسی ارومیه

4-دادهای سازمان مراتع و ابخیزداری

5-شکویی_حسین،1383،مبانی جغرافیایی شهری ،دانشگاه پیام نور،محل نشر دانشگاه تهران

Google Earth6-

7-مرکز آمار ایران

8-مصاحبه با مسئولین اجرایی طرح هادی در روستا

9-مصاحبه با یکی از دانشجویان زمین شناسی

10-نقشه سیاسی کشور

11-فرهنگ ابادی های استان آ.غ

12-جستجو در گوگل درباره روستا 

تصــــــاویر:

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: